تغذیه در فشار خون
یکی از شایع ترین مشکلات کشورهای در حال توسعه فشارخون می باشد ،اگرپرفشاری خون درمان نگرددباعث ایجادنارسایی احتقانی قلب،نارسایی مزمن کلیوی وبیماری های قلبی عروقی می گردد.اغلب به آن کشنده آرام می گویندزیراممکن است افراد مبتلا به پرفشاری خون سالیان طولانی رابه آرامی سپرکنند ولی درپایان با یک حمله قلبی ویاسکته ازپادرآیند باوجوداینکه هیچ درمان خاصی برای آن وجود ندارد ولی پیشگیری و کنترل ان بسیار پراهمیت است.استفاده از یک رژیم غذایی صحیح واصلاح عادات غذایی زندگی نقش عمده ای در کنترل وپیشگیری از آن رادارد، فشارخون اگرازسطح 90/130 میلی مترجیوه بالاتررود می تواند باعث آسیب به ارگان هاگرددودرواقع یک ریسک برای سلامتی به حساب می آید. استفاده از رژیم غذایی Dietary Approaches to stop Hypertension)DASH)می تواند نقش بسیارکمک کننده ای درکنترل فشارخون داشته باشد ،رژیم غذایی DASH غنی ازمیوه وسبزی می باشدکه به طورطبیعی حاوی سدیم پایین تری نسبت به سایرمواد غذایی است وباعث دریافت سدیم ونمک بسیارکمتری می گردد این برنامه همچنین به پتاسیم غذایی نیزتاکید میکند،اصول کلی این رژیم به صورت زیر است:
دریافت پایین سدیم منجربه کاهش فشارخون در افراد می شود، به خصوص در افرادی که سابقه این بیماری را تاریخچه خانوادگی خود دارند به همین دلیل توصیه می کنیم از مصرف غذاهای شور و حاوی نمک بالا،انواع کنسروها،فست فودها ،سوسیس ،کالباس ،ماهی دودی یا کنسروشده،برگرها،سس هاو............ خودداری نمائید ،از آوردن نمک بر سر سفره خود پرهیز کنید تا مصرف نمک روزانه خود را کاهش دهید.
مصرف پتاسیم نقش مهمی دردرمان فشارخون دارد،برای دریافت بالاتر پتاسیم می توانید مصرف میوه و سبزی را بیشتر کنید.بنابراین مصرف موادغنی از پتاسیم یعنی میوه ها (موز،زرد آلو،پرتقال،انجیر،گریپ فروت،هلو،انگور)وسبزی ها (سیب زمینی،سیر،کلم ،بروکلی،کدوسبز،قارچ،گوجه فرنگی و..) می تواند نقش مهمی درکنترل پرفشاری خون داشته باشد.
دریافت پایین کلسیم ریسک ابتلابه فشارخون راافزایش می دهد به همین دلیل توصیه می شودروزانه 1000تا2000 میلی گرم کلسیم دریافت کنید ، مصرف روزانه 2تا 3 واحد لبنیات کم چرب(شیر،پنیر ،ماست،دوغ) را در برنامه غذایی خود بگنجانیدازمنابع خوب کلسیم می توان به ماست،پنیر،شیر و خانواده کلم اشاره کرد.
مصرف منیزیوم ارتباط معکوسی با پرفشاری خون داردازمنابع غنی منیزیوم می توان به غلات سبوس دار،آجیل ،اسفناج و شیر اشاره کرد که باعث کاهش فشارخون بالا می شود.
کاهش وزن در صورتی که مبتلا به افزایش وزن می باشید تاثیر مهمی در کاهش فشارخون دارد،رسیدن به وزن سلامت و حفظ آن می تواند به کنترل فشارخون کمک کند ،پرخوری و عدم فعالیت بدنی خود از عوامل مهم در بروز چاقی می باشد.
ورزش کنید برای برطرف کردن اضافه وزن،کاهش فشارو چربی خون حتما فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
عادات کردن به برنامه غذایی DASH کارآسانی است وبرای تغییرات آن می توان از مواردزیر شروع کرد
1) اگر درحال حاضراز یک یا دو نوع سبزیجات درروز استفاده می کنید ،میزان واحدها را دروعده شام ونهارافزایش دهید.
2) اگردرحال حاضرمیوه مصرف می کنید یا از آبمیوه درصبحانه استفاده می کنید استفاده از میوه را به عنوان یک اسنک دربرنامه غذایی خود قرار دهید
3) استفاده از لبنیات کم چرب یا بدون چربی را درطول روز افزایش دهید به عنوان مثال دروعده نهار یا شام به جای استفاده از ترکیبات شیرین یا الکل از لبنیات استفاده کنید ،انتخاب لبنیات کم چرب یا بدون چربی دریافت اسیدهای چرب ترانس وکلسترول را کاهش می دهدوهمین طور کالری دریافتی را نیز کاهش می دهد وکلسیم مصرفی را افزایش می دهد.
4) حتما برچسب موادغذایی را بخوانید وبعد آن را انتخاب کنیدتا کمترین میزان چربی وکالری رادریافت کنید.
5) اگردرحال حاضر پروتئین زیادی را ازگوشت دریافت می کنید آن را به نصف یا 3/1 آن مقدار تغییردهید .
6) سعی کنیددرهفته یک یا دوروز را به رژیم گیاه خواری اختصاص دهید(استفاده از میوه های خشک شده یک انتخاب بسیار مناسبی است بخصوص درهنگام پیاده روی یا رانندگی )
موادغذایی زیر حاوی میزان بالایی سدیم می باشندو باید از مصرف آنها به شدت پرهیز کرد:
پنیرمحلی، ماهی ساردین ،ماهی تن،مارچوبه،لوبیا،زیتون، ژامبون،میگو، گیلاس چیپس،پاپ کورن با نمک ...............................
مواد غذایی که حاوی میزان بالایی پتاسیم می باشند شامل:
شیر ،گوشت گاو،زردآلو،آووکادو،موز،توت فرنگی، ،کشمش،هندوانه،چغندر،بروکلی،کلم،هویج،پیاز
ازمهمترین گیاهان دارویی موثر در درمان پرفشاری خون می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آویشن، بهارنارنج، پیاز، جعفری ، دارچین ، زعفران، رنجبیل،زیتون ،سویا ، سیر،گل گاوزبان ، مریم گلی
مسئله مهمی که باید در اینجا بیان کنیم این است که اگر داروی فشار خون مصرف می کنید حتما درمورد مصرف این داروهای گیاهی و تداخل آن با دارو اطلاعات کافی را کسب کنید .
تهیه وتنظیم : بخش تغذیه مرکز آموزشی تحقیقاتی ،درمانی قلب وعروق شهید رجایی
